Nieuw op Marineterrein Amsterdam: Kennisland

Op de valreep van 2020 betrekt Kennisland een ruimte in gebouw 003 aan de Voorwerf van Marineterrein Amsterdam. Deze ‘denk- en doetank’ zet in op maatschappelijke vooruitgang door complexe maatschappelijke vraagstukken samen met direct betrokkenen op te lossen.

Het was de oprichters van Kennisland twintig jaar geleden al duidelijk: Nederland moet een kenniseconomie worden. Niet investeren in stenen en structuren, maar in kennis, om zo de arbeidsproductiviteit en het algehele welzijn te verhogen. Investeren, kortom, in mensen. 

Werkvloer
Met dat idee werd Kennisland in 1998 opgericht en het staat nog steeds aan de basis van alles wat Kennisland doet, vertelt directeur Nora van der Linden (38). ‘Bij het oplossen van complexe vraagstukken in bijvoorbeeld de zorg of het onderwijs betrekken we de direct betrokkenen, zoals verpleegkundigen en leraren. Beleidsmatig, ‘van bovenaf’, investeren in mensen is een mooi idee, maar het zorgt er vaak niet voor dat de vraagstukken op de werkvloer worden opgelost. Kennisland betrekt de mensen op die werkvloer om samen met hen oplossingen te ontwikkelen.’ 

Lerend vermogen
Hoe? In eerste instantie door het lerend vermogen in organisaties te verhogen. Bijvoorbeeld door mensen bij elkaar te zetten die normaliter niet zo snel zouden samenwerken. ‘Laat studenten en docenten samen in gesprek gaan over de problemen die ze dagelijks tegenkomen. Of zet die docenten juist bij bestuurders aan tafel. Leer van elkaar en kom tot oplossingen die in de praktijk zijn bedacht en niet achter een bureau’, aldus Nora. 

Duizendpoten
Kennisland breekt grote problemen in kleine stukjes op om vervolgens op praktijkniveau te kijken hoe het op beleidsniveau beter kan. Daarbij treedt Kennisland op als facilitator voor discussie, brengt kennis en ervaring aan tafel en verbindt de werkvloer met de boardroom. ‘Bij Kennisland werken veel duizendpoten die van allerlei markten thuis zijn’, zegt Nora. ‘Kennisontwikkeling, onderzoek, ontwerp en communicatie zijn allemaal van groot belang om door te dringen tot de kern van maatschappelijke vraagstukken. Daarbij is het belangrijkst dat we dit samen doen met de mensen die in de praktijk met deze vraagstukken te maken hebben.’ 

Ontwikkelingsprogramma voor docenten
Een voorbeeld hiervan is het door Kennisland ontwikkelde programma Onderwijs Pioniers. ‘Dit programma begon met de vraag aan basisschoolleerkrachten om na te denken over de problemen in hun school en hun rol daarin. Hoe kan je problemen oplossen terwijl je daar als leerkracht niet per se het mandaat voor hebt? We boden de leerkrachten een budget, een netwerk en kennis om hiermee aan de slag te gaan. Uiteindelijk is Onderwijs Pioniers een door het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap gefinancierd landelijk ontwikkelingsprogramma voor docenten geworden, het LerarenOntwikkelFonds, dat nu ook in het voortgezet onderwijs en op het mbo ingezet wordt. Het maakt leraren eigenaar van vernieuwing op hun school én van hun eigen leerproces.’ 

De mens centraal
Het is in een notendop wat Kennisland doet. Maatschappelijke vraagstukken signaleren, klein beginnen, mensen uit de praktijk erbij betrekken, samen met hen werken aan oplossingen en die aanbieden aan beleidsmakers. ‘De rode draad in alles wat we doen is mensen centraal stellen in plaats van systemen’, zegt Nora. ‘Verzorgingstehuizen, bijvoorbeeld, staan enorm onder druk vanwege ruimtegebrek. Op hoog niveau wordt dan nagedacht over het vergroten van het aantal bedden, terwijl het natuurlijk eigenlijk gaat om de mensen die in die bedden liggen. Voor hen is de vraag hoe zij op een goede manier oud kunnen worden veel belangrijker. Breng die perspectieven samen en we kunnen aan de slag met het zoeken naar een oplossing voor beide vraagstukken.’ 

Tekst: Sjoerd Ponstein
Beeld bij kop artikel: Kennisland
Foto 1: Beelden voor de Toekomst / CC BY
Foto 2: Kennisland / CC BY-SA