Batterijen aan boord voor emissievrije pleziervaart

Alle Amsterdamse pleziervaart over vijf jaar emissievrij. Het lijkt een utopie, maar volgens de voorzitter van Stichting Elektrisch Varen Pablo Pinkus (50) kan het. Op Marineterrein Amsterdam gaat hij tijdelijk werken aan de uitrol van een infrastructuur die volledig elektrisch varen mogelijk moet maken. ‘De technologie is er al, nu het beleid nog.’ 

Vanuit de kade in je bootje stappen en op een mooie dag een stukje door de grachten varen. Voor Pablo Pinkus, ontwerper en uitvinder, is het een van de dingen die Amsterdam zo uniek maakt. Voor velen is een zomerdag op het water het summum van genieten, maar kan het ook duurzamer? Om antwoord te geven op die vraag richtte Pablo drie jaar geleden de Stichting Elektrisch Varen op. 

‘We zitten midden in een transitie naar duurzame mobiliteit’, zegt Pablo. ‘Daar hoort de pleziervaart ook bij. Enerzijds lijkt dit als onderdeel van de gehele mobiliteitsketen een kleine schakel, maar ga op een mooie dag op een bankje aan de gracht zitten en kijk eens hoeveel bootjes er passeren. Met verduurzaming van de pleziervaart kan je dus echt wel iets betekenen voor een schonere stad.’ 

Transitie
Maar hoe? Het antwoord is simpel: alle pleziervaart elektrisch maken. En om dat voor elkaar te krijgen heeft Pablo een groots plan bedacht. ‘We moeten beginnen met een transitie van fossiele brandstof naar elektrische energie. Dat is natuurlijk makkelijker gezegd dan gedaan. Voor deze transitie moeten boten ten eerste worden voorzien van een elektromotor, maar deze conversie moet hand in hand gaan met de aanleg van een infrastructuur om de boten van stroom te voorzien. En, bovenal, we moeten zorgen dat elektrisch varen voor iedereen aantrekkelijk wordt.’ 

Daarbij is bereik het toverwoord. Want wat heb je aan een elektrische motor als deze er na een paar kilometer mee ophoudt? En hoe voorkom je lange rijen bij oplaadpunten? ‘Het probleem is nu vooral dat mensen geen toegang hebben tot laadpunten voor hun boot’, zegt Pablo. ‘En als we straks allemaal elektrisch varen zouden er enorm veel oplaadpunten moeten zijn. Dat is niet haalbaar.’ 

Wisselbatterijen
De oplossing is even simpel als ingenieus: voorzie alle elektrische motoren van batterijen die bij zogeheten wisselstations omgeruild kunnen worden voor volle exemplaren. ‘Hiermee los je in één klap het oplaadprobleem en het beperkte bereik van elektrische motoren op. Als tijdens het varen de energie opraakt vaar je naar een wisselstation, wissel je de batterij om en je kan weer door. We hebben berekend dat met zes wisselstations in het centrum van de stad en twaalf in geheel Amsterdam je in principe nooit zonder stroom hoeft komen te zitten.’ 

Pablo’s idee komt als geroepen, omdat de gemeente Amsterdam de ambitie heeft dat vanaf 2025 alle vaartuigen in het centrum van de stad emissievrij varen. In andere woorden: met een verbrandingsmotor door de grachten varen zit er over vijf jaar niet meer in. Werk aan de winkel voor Pablo dus. ‘Het is nu zaak stapsgewijs aan de transitie te beginnen. De ombouw van boten en de aanleg van de infrastructuur van wisselstations moeten in elkaar grijpen om de geleidelijke overgang mogelijk te maken.’ 

Batterijenabonnement
Onderdeel van die overgang is de realisatie van een grote voorraad van batterijen die zo geschakeld kunnen worden dat ze op elke elektromotor aan te sluiten zijn. De elektromotor is eigendom van de booteigenaar, de batterijen zijn gemeenschappelijk goed en met een abonnement door iedereen te gebruiken. ‘Doordat dit een gecontroleerd systeem is kunnen we ervoor zorgen dat de grondstoffen voor de batterijen verantwoord worden ingekocht en gerecycled’, zegt Pablo. ‘En natuurlijk zijn er met dit systeem geen kosten meer voor onderhoud en brandstof en hoef je niet bang te zijn dat je dure batterijen worden gestolen.’ 

In theorie lijkt het plan waterdicht, maar nu de praktijk nog. Op  papier is Pablo’s idee relatief simpel, maar de uitrol ervan is een enorm project en bovendien iets dat hij niet alleen kan. ‘Technologisch gezien kan het al, maar voor de realisatie moeten we op hoog niveau samenwerken’, weet Pablo. ‘Waternet en ook de provincie Noord-Holland zijn enthousiast, maar vanuit de gemeente Amsterdam blijft het vooralsnog stil. Ambtenaren formuleren wel politieke doelstellingen maar weten vaak niet hoe ze die moeten realiseren. Daar wil ik ze met dit idee bij helpen.’ 

Zenuwcentrum
Onlangs streek Pablo op het Marineterrein neer om vanuit een ruimte in gebouw 027 zijn dromen te verwezenlijken. ‘De nieuwe elektrische infrastructuur moet een zenuwcentrum hebben. Een plek waar boten kunnen worden omgebouwd, nieuwe boten kunnen worden gemaakt, maar ook een plek waar mensen kunnen komen kijken wat dit idee nou precies inhoudt en wat ervoor nodig is om het te realiseren. Onder de naam Elektrowerf Amsterdam willen we mensen op een laagdrempelige manier bekend maken met het idee van elektrisch varen. Het Marineterrein, midden in de stad, omgeven door water en een hub van innovatie, is daar de ideale plek voor.’

Als het aan Pablo ligt houdt zijn idee niet op bij de stadsgrenzen van Amsterdam. ‘Als we een netwerk van wisselstations door heel Nederland hebben, kan je overal emissievrij met de boot naartoe. Mensen vergeten weleens dat je zelfs met een bootje binnen een half uur de stad uit bent. Ga eens op vakantie met de boot of laat de auto staan voor een dagje uit en ga het water op. Nederland is prachtig vanaf het water en nergens is het rustiger. Er ligt een eeuwenoude, blauwe infrastructuur van kanalen en rivieren door het hele land en die functioneert nog steeds! Ik hoop dat we daar in de toekomst allemaal emissievrij van gaan genieten.’

Tekst en fotografie: Sjoerd Ponstein