Datasafari op het Marineterrein

Op Marineterrein Amsterdam wordt geëxperimenteerd met het verzamelen van data om in de toekomst steden leefbaarder en veiliger te maken. Maar volgens future-citymaker en architect Tom van Arman wordt dataverzameling pas echt waardevol als omwonenden weten waarvoor het gebruikt wordt. Als onderdeel van het buurtprogramma van NEMO De Studio nam hij daarom buurtbewoners mee op datasafari. 

Het startpunt van de safari over het Marineterrein was buurtcentrum De Witte Boei, de plek voor Kattenburgers om samen te komen en op de hoogte te blijven van de ontwikkelingen in hun wijk. Maar tijdens de korte wandeling naar het Marineterrein werd al snel duidelijk dat niet iedereen even goed weet wat er in de buurt gebeurt, vertelt Tom van Arman. 

‘Van de tien deelnemers wist bijna niemand dat er op het Marineterrein allerlei soorten data worden verzameld’, zegt Tom. ‘En dat is precies waarom ik graag de buurt betrek bij wat we hier aan het doen zijn. Het is van groot belang dat mensen weten welke data er in hun omgeving verzameld worden en waarom.’  

Dataverzamellocaties
Op het Marineterrein stopt Tom op verschillende locaties om de deelnemers bij te praten over de diverse experimenten met dataverzameling. Zo wordt er met de druktemeter in kaart gebracht hoeveel mensen er op het terrein zijn en wanneer het te druk wordt, wordt er bij het blauw-groene dak data verzameld met betrekking tot stadshitte en wordt bij de Fitnesstuin gekeken of mensen op anderhalve meter van elkaar veilig kunnen sporten. En dat zijn slechts een paar voorbeelden van de data die op het Marineterrein worden verzameld.

Bewustwording
‘Deze technologieën worden hier nu getest maar zullen in de zeer nabije toekomst alomtegenwoordig zijn in steden’, zegt Tom. ‘Daarbij is het van belang dat onze privacy niet in het geding komt. Vertrouwen we overheden of bedrijven hiermee? Het gevaar bestaat dat deze technologie ingezet wordt voor surveillance, zoals nu al in China gebeurt, of dat de data handelswaar wordt en verkocht wordt aan grote bedrijven. Bewoners moeten inspraak hebben in hoe de data worden gebruikt en voor welke doeleinden, maar daarvoor moeten ze wel op de hoogte zijn. Tijdens de datasafari blijkt maar weer eens dat mensen zich niet altijd bewust zijn van het feit dat er data worden verzameld. Bewustwording rond dit thema is dus heel belangrijk zodat mensen hun rechten kennen en participeren in de ontwikkeling van deze technologieën.’  

Van kritisch naar positief
Voorafgaand aan de datasafari was men vooral kritisch, maar volgens Tom veranderde dat toen de deelnemers doorgekregen dat de data gebruikt worden om de leefbaarheid en veiligheid van de stad te verbeteren. ‘Met name camera’s kunnen als invasief worden ervaren, maar wanneer mensen erachter komen dat de beelden volledig geanonimiseerd worden en vervolgens omgezet worden naar data, reageren ze meteen positief. Het is me erom te doen dat we met dataverzameling steden kunnen helpen beter beleid te maken, nieuwe planologische oplossingen kunnen bedenken en beter drukte kunnen spreiden. Maar dat lukt alleen als bewoners het steunen en niet het gevoel hebben dat hun privacy wordt aangetast. Daarom is het zo belangrijk dat mensen goed geïnformeerd en betrokken zijn.’  

Toms datasafari is onderdeel van het buurtprogramma van NEMO De Studio. Deze nieuwe locatie van NEMO Science Museum op het Marineterrein organiseert de hele zomer activiteiten rondom het thema data. Benieuwd wat er nog meer te doen is? Klik hier. De volgende datasafari vindt plaats op 4 september, reserveer hier tickets.

Tekst: Sjoerd Ponstein