Hufterproof tuinieren met oog voor biodiversiteit

De Voorwerf van Marineterrein Amsterdam is een groene oase midden in de stad. Om dat zo te houden is veel tijd, moeite en planning nodig. In gesprek met terreinhovenier Hanneke Marseille over noodzakelijk groen, biodiversiteit en hufterproof tuinieren. ‘Als mensen zich beter gedragen, kan het hier nog veel mooier worden.’ 

Voor de vaste bezoeker van het Marineterrein is ze een bekend gezicht. Hanneke Marseille poot, plant, schoffelt en wiedt er al sinds 2015 lustig op los op de Voorwerf. De randen van het grasveld zijn in de tussentijd omgetoverd in wat ze zelf ‘insectenrestaurants’ noemt; een zee van kleurige bloemen die insectvriendelijk zijn. Dat staat in schril contrast met hoe de Voorwerf eruitzag toen Hanneke aan de klus begon.

Ouderwets plantsoen
‘Ik noem het noodzakelijk groen’, zegt ze over de situatie vijf jaar geleden. Terwijl ze tussen de bloemen staat, haalt ze herinneringen op aan een kaler Marineterrein. ‘Het was hier net een ouderwets plantsoen. Onderhoudsarm, maar met weinig onderbeplanting en bloemen waren er al helemaal niet. Mooi was het al wel, met prachtige bomen en veel gras, maar er woekerde overal klimop en hier en daar stonden wat heesters. Nuttige planten, maar voor het oog is diversiteit wat leuker.’ 

Snoeien
Dus stelde Hanneke een plan op om de Voorwerf mooier en diverser te maken. Dat bleek in het begin een hele kluif. Defensie hield het groen functioneel bij, maar het was allemaal doorgeschoten en uitgegroeid. Dat betekende dat we enorm veel moesten terugsnoeien om nieuwe beplanting mogelijk te maken en het bestaande groen weer gezond te krijgen. Van daaruit zijn we begonnen met het creëren van doorkijkjes en het stapsgewijs vernieuwen van de beplanting.’ 

Insectenparadijs
Bij elk van die stappen dacht Hanneke niet alleen na over wat prettig is voor het oog, maar ook wat prettig is voor insecten. ‘Biodiversiteit is enorm belangrijk, en zeker in de stad. Daarom zoeken we nieuwe planten uit op hun waarde voor insecten. Koninginnekruid, krentenbomen, kersenbomen, allemaal enorme insectenplanten. En kijk eens hoe druk het bezocht wordt! Er vliegen hier honderden bijen, hommels en andere insecten rond en daar profiteren zowel wij als de natuur van.’ 

Nieuwe beplanting
Een factor waar Hanneke tijdens het maken van haar plannen voor de Voorwerf geen rekening mee had gehouden, was dat het Marineterrein in de loop der tijd door veel Amsterdammers ontdekt zou worden als zwemplek. De toegenomen drukte op warme dagen dwong haar anders over de beplanting te gaan nadenken. 

‘Toen snapte ik ineens waarom plantsoenen altijd zo saai zijn’, lacht ze. ‘Toen het hier vol kwam te liggen met mensen bleek dat mijn plannen iets te romantisch waren. Mooi alleen is niet genoeg, het moet ook hufterproof zijn. Mensen lopen en fietsen zelfs door de beplanting heen. We hebben daarom heesterhaagjes rond de bloemen geplaatst en prikplanten geplant om een veilige haven voor vogels te creëren.’

Peukenbende
‘Op ochtenden na warme dagen vraag ik me vaak af wat er in hemelsnaam gebeurd is’, gaat Hanneke verder. ‘Het lijkt wel alsof mensen denken dat peuken en kroonkurken biologisch afbreekbaar zijn. Er wordt van alles in de beplanting gegooid en dat moet ook weer allemaal opgeruimd worden. Zonde. Als mensen zich beter gedragen, kan iedereen van de natuur blijven genieten en kan het hier nog mooier worden.’ 

Zoutwaterexperiment
Inmiddels bekommert Hanneke zich niet enkel meer om de Voorwerf. Het plein bij gebouw 027 is van een grijs parkeerterrein in een geurige bloemenweide veranderd. ‘Stoeptegels eruit, planten erin. Hoe meer hoe beter. Zo warmt de stad minder snel op en heeft regenwater meer kans de grond in de lopen in plaats van in de riolering te verdwijnen. Daarnaast gaan we nu bij gebouw 027 experimenteren met planten die tegen zout water kunnen, zodat we niet meer met kraanwater hoeven te sproeien maar het brakke water uit de Binnenhaven van het Marineterrein kunnen gebruiken. Zo werken we toe naar een groen en duurzaam Marineterrein dat groeit en bloeit.’  

Tekst en fotografie: Sjoerd Ponstein