Workshop AI City: wat te doen met AI en data in de stad?

In De Studio van NEMO op het Marineterrein kwamen vorige week architecten, kunstenaars, planologen en datawetenschappers samen voor de workshop AI City. Ze bogen zich samen over de vraag hoe data en AI kunnen helpen de stad van de toekomst vorm te geven en welke rol kunst daarin kan spelen. 

In de hoek van De Studio schieten laserstralen door een koker van plexiglas over een maquette van het Marineterrein. De AI Incubator van kunstenaar Vladimir Grafov (die tot stand kwam in samenwerking met onderzoekers Federica Cefis Colombo en Frank Suurenbroek van de HvA) verbeeldt verschillende soorten van dataverzameling op het terrein en snijdt een belangrijke vraag aan: hoe gaan we de samenwerking aan met nieuwe technologieën en hoe zorgen we dat die in ons voordeel (blijven) werken?

Wetenschap + kunst
Het is precies waar deze workshop om draait, vertelt organisator en projectleider van Marineterrein Amsterdam Living Art Lab Bastiaan Gribling. ‘Hoe zetten we data in in het echte leven? Er is een nieuwe, digitale laag in de wereld ontstaan. Die kunnen we niet zien maar wel gebruiken. De AI Incubator maakt dat zichtbaar en dat is ook wat we met het Living Art Lab willen bereiken: een kunstzinnige component toevoegen aan wetenschappelijk onderzoek. Tijdens deze workshop komen wetenschap en kunst dan ook samen.’ 

AI in de stad
Na een korte introductie en een uitleg over dataverzameling op het Marineterrein verdelen de aanwezige experts zich over vier tafels met elk een eigen onderwerp: mobility, agency, art en place. Aan de tafels werd de relatie van elk onderwerp tot kunstmatige intelligentie in de stad besproken. Welke rol speelt het, hoe zetten we het in en hoe manifesteren we dat?

‘AI is nog steeds vrij dom’, klinkt het aan de placetafel. ‘Het is vooralsnog vooral een middel, een stuk gereedschap, om onze levens te verbeteren en te vergemakkelijken.’ Aan de agencytafel vraagt iemand zich af wat er met alle data die verzameld wordt gebeurt. ‘Waarom gebruiken we het niet? En hoe zetten we het in om kunstmatige intelligentie mee vorm te geven?’ Ook het gevaar van te veel leunen op kunstmatige intelligentie wordt besproken: ‘Het kan leiden tot generieke steden. Als je overal hetzelfde algoritme op loslaat omdat dat “effectief en efficiënt” is, gaat alles op elkaar lijken. Daar moeten we voor waken.’ Daarop waarschuwt een ander dat kunstenaars zich te veel concentreren op de ethische kant van dataverzameling. ‘Dat kan ook een valkuil zijn omdat we dan met oogkleppen op het onderwerp benaderen.’ 

In elkaar overlopen
De tafelsessies komen tot een einde en bij de presentaties die erop volgen is de gemene deler tussen de tafels dat de fysieke en digitale werelden steeds meer in elkaar overlopen. Met name de placetafel is daar positief over gestemd en ziet kunstmatige intelligentie als iets wat onze steden kan verbeteren door er meer mee te interacteren. Bij het onderwerp agency waren de experts het al snel eens dat kunstmatige intelligentie objectief is, maar de data waarop die intelligentie gebaseerd is niet. We moeten dus zorgen dat datasets weloverwogen gebruikt worden om niemand buiten te sluiten. De mobiliteittafel hield zich vooral bezig met de praktische inzet van data en kunstmatige intelligentie. Kan deze technologie op korte termijn bijdragen aan veiliger en efficiënter verkeer? De arttafel ziet voor kunst een belangrijke taak weggelegd om de besproken materie te visualiseren, tastbaar en begrijpelijk te maken voor een groot publiek. Het is immers een kwestie van tijd voordat iedereen met deze technologieën te maken krijgt in de publieke ruimte.  

Publieke ruimte verbeteren met AI
Op basis van de resultaten zet Vladimir Grafov zijn AI Incubator weer aan en zet er symbolisch voorwerpen in die een aantal gespreksuitkomsten visualiseren. Als de aanwezigen naderhand in de zon voor de deur van De Studio staan te borrelen, gaat het gesprek verder. Bastiaan Gribling is tevreden. ‘Deze workshop heeft waardevolle inzichten opgeleverd over hoe we op het Marineterrein data kunnen gaan gebruiken om de publieke ruimte te verbeteren. Maar ook het ethische aspect mogen we niet uit het oog verliezen. Genoeg om over na te praten én om tijdens de volgende fase van project AI City uit te werken’, besluit hij.

Wil jij betrokken zijn bij het vervolg van AI City? Stuur dan een mail naar livingartlab@marineterrein.nl.

Projectteam AI City
AI City is een cocreatieproject van Marineterrein Amsterdam Living Art Lab en diverse partners.

• Vladimir Grafov: multimediakunstenaar
• Frank Suurenbroek: Hogeschool van Amsterdam, lector Stedelijke Transformatie
• Federica Cefis Colombo: architect, onderzoeker
• Tom van Arman: TAPP, architect, dataonderzoeker Marineterrein Amsterdam
• Bastiaan Gribling: Marineterrein Living Art Lab

Tekst: Sjoerd Ponstein